Gezgin Öcün:
"Bugün, Karaman’ın tarihi derinliklerine iniyoruz, Bilgin! Yollarbaşı Köyü, aynı zamanda eski adıyla İlistra, çok eski bir yerleşim yeri. Hem Selçuklular hem de Karamanoğulları dönemine ait izler barındırıyor. Ama ben bu kadar eski bir köyde yaşayanların günlük hayatını hep merak etmişimdir."
Bilgin Öznil:
"Kesinlikle! Bu köyde tarihten gelen o kadar fazla iz var ki… Eski medeniyetlere ait kalıntılar bile bu köyde var. Hatuniye Medresesi'nin kapısındaki o yazıyı görmedin mi? Üzerinde 'İlistra’nın halkı' yazıyor. Yani burada çok önemli bir geçmiş yatıyor."
Gezgin Öcün:
"Yollarbaşı'nda gezmeye başlayınca, antik taşlar, sütunlar ve yazıtlarla karşılaşıyor insan. Yalnızca taşlar bile bir dönemi anlatıyor. Mesela o dikdörtgen beyaz mermer taş… Kitabe, 'İmparator Trakyanos Sebastos' diyor. Bu taşlar bir zamanlar buranın piskoposluk merkezi olduğunu işaret ediyor."
Bilgin Öznil:
"Ve tabii ki Roma'dan kalma para basma merkezi… Paraların üzerinde Yunanca 'İlictraon' yazıyor, üzerinde tanrı figürleri var. Anlayacağın, köyün köklü geçmişi sadece taşlarla değil, paralarla da karşımıza çıkıyor."
Gezgin Öcün:
"Kesinlikle! Ayrıca burada tarihe ışık tutan çok sayıda kilise kalıntısı var. Kızıl Kilise, Topraklık Kilise gibi önemli yapılar zamanla kaybolmuş ama hala izleri bulunuyor. Hatta, köydeki eski caminin duvarları bile antik malzeme ile yapılmış!"
Bilgin Öznil:
"Yıllar boyunca farklı medeniyetler burada yaşamış. Özellikle Selçuklu dönemine ait olan Ulu Cami, ilginç bir yapıya sahip. Çeşitli taşlardan yapılmış ve bir kiliseden getirilmiş taşlarla süslenmiş. Bu camideki haç figürü bile çok önemli."
Gezgin Öcün:
"Ve o kayıp kaleler… İlisra Kalesi, yıkılmış ama hala etrafındaki dağlarda küçük kale kalıntıları var. Bir zamanlar buralar ne kadar önemliymiş, tahmin edebiliyor musun? Hele ki Özkes Boğazı’ndan bu köye ulaşım kolaylığı sağlanıyormuş, bu yüzden stratejik olarak müthiş bir nokta."
Bilgin Öznil:
"Yollarbaşı, köyün doğusundaki dağlardan ise harika bir manzaraya sahip. Torosların güneyindeki dağlar, köyün çevresindeki verimli topraklar… Tarım ve hayvancılık çok önemli geçim kaynakları arasında. Hem eski tarihten hem de doğal zenginliklerden çok etkilenmiş bir köy burası."
Gezgin Öcün:
"Ve köyde yurt dışında çalışan pek çok kişi var, bu da demek oluyor ki, hem yerel hem de uluslararası bir bağ kurulmuş. Gerçekten ilginç bir köy. Hem tarih hem de kültür açısından zengin!"
Bilgin Öznil:
"Evet, Yollarbaşı Köyü, geçmişin izlerini bugüne taşıyan nadir köylerden biri. Zengin bir tarihe sahip bu köy, her köşe başında farklı bir hikaye sunuyor."